Hoa mai không những tôn vinh vẻ đẹp hiệu quả cho ngày xuân mà còn là văn hóa, phản ảnh nhân sinh quan của người dân vùng đất phương Nam qua hàng trăm năm nay.
Dân Miền Nam vốn xuất thân trong khoảng đồng bằng Sông Hồng, phần lớn trong khoảng vùng Thanh Hóa, Nghệ An, Hà thức giấc và Quảng Bình. Theo bước Nam Tiến, di dân tiến dần vào Nam. Khi chúa Nguyễn Hoàng vào đất Thuận Hóa (Huế) lập cơ nghiệp nhà Nguyễn (khoảng năm 1600) hùng cứ phương nam sông Gianh.
Đèo Ngang vốn là biên giới giữa Việt Nam và Chiêm Thành, ở vĩ tuyến 18 ºN, có cao độ 300 m. Mặc dù độ cao không nhiều như Hải Vân, nhưng khí hậu phía bắc và phía nam Đèo Ngang có phần xa vắng to.
Ở phía bắc, như Hà Tĩnh (vĩ độ 18°19'59"N) nhiệt độ nhàng nhàng mùa đông khoảng 17 ºC, có lúc xuống 8 ºC, trái lại ở phía Nam có khí hậu hot hơn, như ở Đồng Hới (vĩ độ 17º21' N ) là vùng khô hạn hơn, nhiệt độ nhàng nhàng mùa đông 18.7ºC.
kể từ nam Đèo Ngang đến Đèo Hải Vân, nhiệt độ mùa đông cao dần. Chả hạn ở Huế (vĩ độ 16º 28’N), có nhiệt độ nhàng nhàng mùa đông 20 ºC, lạnh nhất là 10ºC. Đèo Hải Vân (vĩ độ16°28' N, cao độ 1495 m) ngăn chận gió Bắc thổi từ đất liền Trung Hoa, nên phía nam có khí hậu ấm hơn. Chẳng hạn ở Đà Nẳng (vĩ độ 16°04'12"N) có nhiệt độ làng nhàng mùa Đông 18-23 ºC, và ít khi lạnh dưới 15 ºC. Và từ đây vào Nam, nhiệt độ mùa đông tăng dần.
Tập tục chưng mai cổ thụ trong dịp Tết chỉ thấy trong khoảng Huế trở vào nam. Trước đây 50 năm, quần chúng vùng trong khoảng Quảng Trị trở ra không có bác hoa Mai trong dịp Têt mà chỉ chưng Hải đường (Chaenomeles spp. Họ Rosaceae), Đổ quyên (Rhododendron sp.), hay hoa hồng (Rosa spp.), vì hoa mai nở trễ sau Tết rất xa (tháng hai và 3 dương lịch) và không phổ quát hoa. Ngày nay nhờ dụng cụ chuyển di hàng hóa thuận tiện và đời sống kinh tế khá hơn, văn hóa bác bỏ mai vàng ngày tết được rộng rãi phổ thông hơn, mai được chở đến trong khoảng các tỉnh giấc phía nam.
như vậy, dừng nhiệt độ nhàng nhàng mùa đông để Mai Vàng trồng được phải trên 10 ºC, và để cho hoa Mai Vàng nở dịp gần Tết (trước hoặc sau Tết 2-3 tuần) phải trên 15 ºC. Đó là lý do tại sao từ Huế trở vào Nam có văn hóa bác Mai Vàng trong dịp Tết, vì có điều kiện khí hậu (cùng với phương pháp lặt lá) để hoa mai vàng nở tự nhiên trong dịp Tết. Riêng ở Miền Bắc, nhờ tác động của hải phận mà Hoa Mai Vàng im tử có hoa, trong khi ở những vùng khác Mai Vàng có hoa rất trễ khoảng tháng hai hay 3 dương lịch, và hoa ko phổ thông. Tương tự, trong khoảng vùng Quảng Trị trở ra Miền Bắc ko có điều kiện nhiệt độ mùa đông phù hợp cho mai vàng tấp nập trong dịp Tết. Thay vào đấy, hoa Đào thích hợp xứ lạnh, được tuyển chọn lâu đời qua mấy ngàn năm để hoa nhộn nhịp vào dịp Tết, chính là hoa tuyệt vời của Miền Bắc.
=== > Phân tích thêm về giá mai vàng hoành 50 hiện nay
Mai Vàng và người Việt lưu vong
Sau 1975, hàng triệu người Việt vượt biên “bỏ của chạy lấy người”. Tài sản cả một đời bỏ lại quê nhà, nhưng khi có điều kiện về thăm quê cũ, đương nhiên tài sản ko được phép mang theo, nhưng họ lại lén lút mang theo một tài sản ý thức quý giá - hạt hay cây con mai vàng ngàyTết cho quê hương mới (vì luật lệ rất khó tính khi nhập cảng giống cây xứ lạ vào nước sở tại, nhất là Australia và Hoa Kỳ). Bắt đầu từ ấy, mai vàng ngày tết, và mai tứ quí được trồng ngoài vườn (nơi có khí hậu cho phép), hay trong nhà (trong chậu, dạng bonsai trong chậu nhỏ) được thấy ở Hawaii (Honolulu, vĩ độ 21ºN, ngang Hà Nội), Miami (25ºN), Tampa (27 ºN), New Orleans (29 ºN), Houston (29 ºN), Dallas (32 ºN), San Diego, Little Saigon, Long Beach, Los Angeles (California, 33-34 ºN), Oklohama City (35 ºN) và San Jose (California, 37 ºN). Tương tự, cực bắc của hoa mai vàng của người Việt ở Mỹ là vĩ tuyến 37 ºN). Tại London (51 ºN), tôi biết có đa dạng người trồng mai vàng trong nhà nhưng ko có hoa, ngoài trừ ở Vườn Bách Thảo hoàng tộc Kew (Royal Botanic Garden Kew) trồng trong nhà kiếng nhiệt đới (nhiệt độ điều chỉnh 27-32ºC) có mai vàng trổ hoa vào dịp Easter (đầu tháng 4).
Tại Hoa Kỳ, ở hồ hết mọi thị thành có đông người Việt đều có bán chậu mai vàng và mai tứ quý trong dịp Tết. Các chậu mai này được trồng ở các tỉnh thành miền nam California, nơi có nhiệt độ ban ngày >18 ºC, nhiệt độ ban đêm > 10ºC trong tháng 1 dl, là tháng lạnh nhất trong năm. Chẳng hạn, nhiệt độ ban ngày/ban đêm vào tháng 1 dl ở San Diego (vĩ độ 32º.70’N) là 18.9º/10ºC, nhưng đôi khi có sương muối (frost). Để hạn chế chết vì sương muối bất thường, chậu mai được đặt trong sân vườn vào mùa hè và mùa thu, nhưng dời vào nhà hay nhà kiếng vào mùa đông. Ngay cả ở San Jose (Bắc California, vĩ độ 37 ºN, nhiệt độ tháng lạnh nhất là tháng 1 dl, nhiệt độ ngày/đêm 16 º/6 ºC), mai vàng thấy trồng ở chùa Đức Viên, và trong dịp Tết cũng thấy có bán mai vàng dưới dạng chậu nhỏ hay bonsai, ko có bông nhiều và đẹp bằng ở những nơi khác.
== >> Xem thêm: Những kinh nghiệm lựa chọn chậu mai đẹp và phù hợp
Vì khó bảo vệ, tậu mai về chỉ thưởng ngoạn một năm, giá một cây mai (chưa đề cập tiền chậu) ở vùng Little Sài Gòn (nam California) tối thiểu 30 đô la, mai to có nhiều hoa thì giá cao gấp bội, hơn 200 đô la, nên là một thị phần thừa cân bổ cho người sản xuất mai vàng bán trong dịp Tết. Ngày nay, phần lớn mai vàng bán ở Hoa Kỳ cung cấp trong khoảng Hawaii, cộng vĩ độ với vùng Hà Nội, nhưng có khí hậu ôn hòa, ấm áp trong mùa đông hơn. Tại Honolulu, tháng 2 dl lạnh nhất, nhiệt độ ban ngày 27 ºC, ban đêm 18 ºC, tương đương với khí hậu vùng Khánh Hòa, rất tuyệt vời cho canh tác hoa mai vàng nở rộ đúngTết ta.